Biantara

Ku Imas Rohilah

Wangenan Biantara

Nyaéta nyarita di hareupeun jalma réa kalayan maksud nepikeun informasi.

Ciri-ciri Biantara

Nu nyaritana saurang. Dina biantara anu nyarita téh ngan saurang, dibandungan ku pamiarsa nu ngaregepkeun.

Nu ngabandunganana lobaan, dina biantara, anu ngabandunganana/anu ngaregepkeunana/pamiarsana lobaan.

Aya informasi anu ditepikeun, biantara tujuanana pikeun nepikeun informasi, tangtu baé mangrupa informasi penting ceuk ukuran nu biantara jeung pamiarsana. Bandingkeun jeung nu gélo jojorowokan di lapang hareupeun jalma réa. Éta nu gélo teu bisa disebutkeun keur biantara sabab anu ditepikeunana ngacapruk, tanpa maksud jeung tujuan, lain hal anu penting.

Komunikasi saarah/sajalan. Dina biantara teu aya dialog anu inténs antara nu biantara jeung pamiarsana. Komunikasina ukur saarah/sajalan ti nu biantara ka  pamiarsa. Dina ayana dialog, paling ukur sakali dua kali, bari sakadar tanya-jawab rétoris, nyaéta ngajawab pertanyaan anu sabenerna henteu merlukeun jawaban.

 Jenis-jenis Biantara

Jenis-jenis biantara bisa ditingali tina jihat padikana/métodeuna ogé bisa ditingali tina jihat eusina.

Biantara tina jihat padikana aya opat rupa nyaéta (1) biantara naskah, nalika biantara aya naskah anu dibaca, bari éta naskah téh saméméhna disiapkeun heula kalayan asak; (2) biantara ngadadak , osok disebut biantara impromtu, nyaéta biantara anu ngadadak, teu siap-siap nyayagikeun heula naskah saméméhna, upamana nalika datang kana hajatan, diperedih ngadadak sangkan biantara atawa ngadadak kudu biantara sabab ngaganti batur anu aya halangan; (3) biantara ngapalkeun, ieu mah sabalikna tina biantara ngadadak, dina biantara ngapalkeun, disiapkeun heula naskahna, disusun kalawan asak, tuluy diapalkeun; dina prungna biantara, éta naskah téh kudu geus ngolotok apal; contona biantara barudak sakola anu miluan pasanggiri; (4) Biantara ékstémporan, biantara ékstémporan gé teu maké naskah, tapi naon-naon  bahan anu rék ditepikeun geus disiapkeun saméméhna, samalah aya anu sok dituliskeun poin-poin pentingna dina keretas sacewir leutik.

Biantara ditilik tina eusina, aya (1) Da’wah, ieu biantara eusina pangajaran agama, si’ar nitah milampah kahadéan jeung nyaram milampah kagoréngan, biantara ieu dipilampah ku para da’i, ustad atawa ulama. Hutbah bisa digolongkeun kana biantara ogé, hutbah dilaksanakeun dina acara ritual kaagamaan islam, nyaéta salat Jum’at jeung kawinan; (2) Kampanyeu, biantara ieu eusina ngajakan biluk/miluan kana program nu ditawarkeun, upamana partai pulitik, kagiatan sosial, jeung lianna; (3) Penyuluhan, biantara anu eusina pituduh milampah pagawéan saluyu jeung program pamaréntah, upamana penyuluhan kaséhatan atawa penyuluhan tatanén (4) biantara bodor (stand up comedy), jaman kiwari mah ilahar dina TV-TV hakekatna mah jalma ngabodor sosoranganan, eusina tangtu baé bobodoran, banyol, heureuy , atawa humor; (5) kuliah umum, nyaéta biantara anu eusina matéri-matéri akademik anu diayakeun ku paguron-paguron luhur, pamiarsana biasana loba pisan. Jeung réa-réa deui lian ti éta.

Sistimatika Biantara

Biantara téh kudu ngaleunjeur, kudu puguh éntép seureuhna. Ulah sambarangan nyarita, teu puguh susunanana, kudu puguh sistimatikana. Nu dimaksud sistimatika téh poko-poko babagian biantara ti awal tepi ka ahir.

Sistimatika biantara umumna jiga kieu:

I.              Bubuka

A.    Salam Bubuka:

1.      Salam kaagamaan (misilna Assalamualaikum Wr. Wb.)

2.      Salam Sunda (sampurasun, posisina bisa di awal bisa di tungtung biantara, tapi cukup di salasahijina)

B.     Puji ka nu Maha Kawasa  jeung solawat ka Kangjeng Nabi  (saluyu jeung ageman masing-masing)

C.    Salam hormat/salam pangbagéa nyaéta nataan jalma-jalma anu hadiur luyu jeung tingak kalungguhanana, ditataan ti nu pangkat pangluhurna tepi ka nu panghandapna

D.   Nganuhunkeun ka panata acara nu geus maparin kasempetan jeung ka nu ngondang

E.    Menta dihampura bisi nalika cumarita engké aya kakurangan

II.             Eusi:

A.   Bubuka Eusi

B.   Poko Eusi

C.   Panutup Eusi, kaasup di jerona kacindekan

III.          Panutup

A.    Ménta hampura bisi nalika nyarita tadi aya kakurangan

B.    Nganuhunkeun kana perhatian

C.    Salam panutup

Rinéka Basa dina Biantara

Ngarah eusi biantara gampang kahartina ku pamiarsa jeung sangkan biantara genah kareungeuna, dina biantara diperlukeun mamanis basa. Rinéka basa téh mamanis basa mangrupa hiasan kana ungkara-ungkara anu ditepikeun nalika biantara. Ngahias ungkara bisa dipilampah ku cara ngasupkeun paribasa, ngasupkeun babasan, ngatur purwakanti, ngasupkeun gaya basa (majas), atawa ngasupkeun sisindiran.

Najan rupa-rupa carana, tapi  ngahias ungkara basa teu meunang kaleuleuwihi, sabab eusi biantara bakal hampos, kasilep ku mamanis basa anu reumbeuy teuing. Engkéna nu ngupingkeun bakal ngarasa bosen.

Conto rinéka basa ku cara ngatur purwakanti katitén ieu: “Puji sukur sumangga urang sanggakeun ka Gusti Alloh anu Maha Gofur.” Aya purwakanti laras madya dina kecap ‘sumangga’ jeung ‘sanggakeun’, aya purwakanti laras wekas dina kecap ‘sukur’ jeung ‘gofur’

Hal-hal anu Perlu Ditukuhan dina Biantara

Aya sawatara hal anu perlu ditukuhan nalika biantara nyaéta volumeu sora, artikulasi, lentong, randegan, tekenan, témpo, gerak awak, jeung pasemon.

Volume sora nalika biantara kudu cukup, hartina cukup kakuping ku pamiarsa anu posisina panganggangna. Upama kira-kira moal kakuping, perlu diayakeun alat bantu pikeun narikkeun sora, sound system sapuratina. Volumeu sora ulah kaleuleuwihi tarik teuing, sabab moal puguh kakupingna, komo bari jejelengéngan teu puguh mah.

Artikulasi kudu jelas jeung merenah. Kaluarna sora tina alat-alat ucap kudu meneran. Contona lamun sora /m/ tangtu kudu dihasilkeun ku jalan ngarapetkeun biwir luhur handap. Sora /b/ jeung sora /d/ upamana, kudu jelas kakuping bédana.

Lentong kudu merenah. Nu dimaksud lentong téh nyaéta lagu kalimah. Aya lentong nu teugeug, aya lentong nu lemah-lembut, aya lentong nu némbongkeun sumanget nu ngabebela. Unggal-unggal wewengkon mibanda lentong anu rupa-rupa, upamana lentong urang tengah Cianjur bakal rada béda jeung lentong urang kidul Cianjur. Lentong bisa diulik, gunakeun lentong anu pas nalika biantara.

Randegan penting pisan pikeun diperhatikeun. Lamun biantara ngadulungsung tanpa aya randegan, mana teuing kasiksana boh nu biantara boh nu ngupingkeun. Ngarandeg/eureun/jeda téh kudu merenah tempatna. Palebah mana urang kudu eureun. Nalika latihan biantara, dina naskah, biasana randegan dicirian ku garis déngdék hiji (/) pikeun randegan sakeudeung, jeung garis déngdék dua (//) pikeun randegan anu panjang.

Tekenan/aksén kudu merenah. Nalika biantara perlu aya sawatara engang (suku kata) dina kecap-kecap anu perlu diteken ngucapkeunana. Pikeun nempatkeun tekenan kalawan merenah perlu latihan biantara anu lila.

Témpo atawa alon-gancangna biantara. Témpo biantara kudu diatur, ulah gancang teuing, ulah alon teuing. Gancang teuing matak capé ngupingkeunna, alon teuing matak kesel jeung bosen.

Gerak awak, téh gumulung antara sakabéh anggahota badan, tangtuna gé ulah kaleuleuwihi. Kumaha jeung iraha urang ngagideugkeun sirah, ngangkat leungeun, ngaléngkahkeun suku, jeung lianna, gumantung kana jenis biantara anu mana anu keur dipilampah jeung kumaha eusi biantarana.

Pasemon téh riuk raray, riuk pameunteu, riak wajah, atawa mimik nalika biantara. Pasemon dihasilkeun tina eusi , misilna, pasemon gumbira lamun eusi biantarana pikagumbiraeun. Éta hal perlu diulik jeung dilatih. Sabab sacara alamiah, aya jalma-jalma anu pasemonna kucem baé bawaan ti lahir sok sanajan suasana haténa keur bungah.)

(Gambar Pembina OSIS nuju biantara di antara murid-murid)

Conto Naskah 

Ieu aya conto naskah biantara, mangga tengetan!

Assalamualaikum Wr., Wb.

Sampurasun.....

Kalayan muji ka Yang Widi, ogé kalayan manah anu dumeuheus ka Jungjunan urang Kangjeng Nabi Muhammad SAW, sim kuring ngadeg dina ieu riungan anu kalintang mulya.

Ibu-Bapa réngréngan girang pangajén anu ku sim kuring dipihormat;

Ibu-Bapa réngréngan panatacalagara anu ku sim kuring dipihormat;

Ibu-bapa guru pangaping pasanggiri anu ku sim kuring dipihormat;

Réréncangan sadaya para pamilon pasanggiri anu ku sim kuring dipikareueus;

Atuh teu kinten sim kuring reueus sareng agulna, ku kituna langkung ti payun, sim kuring seja ngahaturkeun nuhun, ka Ibu-Bapa panatacalagara, ka réngréngan girang pangajén, ogé ka Ibu-Bapa guru pangaping, anu parantos maparin kasempetan kanggo ngadeg di dieu diajar wantér sareng diajar capétang.

Ibu-Bapa, dina ieu kasempetan, widian sim kuring ngadugikeun sasieureun-sabeunyeureun perkawis wewengkon sim kuring, Warungkondang. Taya bayana upami parantos wanoh, teras bogoh, lajeng hiji mangsa sindang ka Warungkondang.

Hadirin anu mulya, Cianjur kamashur katelah kota santri. Sesebatan éta téh jigana duméh seueur pasantrén di Cianjur. Kitu deui di wewengkon kacamatan Warungkondang. Di wewengkon Gentur, kacamatan Warungkondang aya pasantrén anu parantos ngadeg lami mangratus taun kapungkur. Ulama anu ngaheuyeuk éta pasantrén kasebat ulama jumhur, panaratasna katelah KH. Ahmad Satibi, sok disarebat Mama Gentur. Parantos teu aya ayeuna mah, parantos lawas tilar dunya, dipundut ku nu kawasa, lajeng putra-putuna anu neraskeun ngaheuyeuk pasantrén, ngatik élmu kaagamaan ka santri-santrina, di antawisna Kyai Haji Abdul Haq Nuh, anu sok katelah Aang Enuh.

Hadirin, kangaranan jalmi luhung ku élmu pangaweruh, sok sanaos parantos taya di kieuna, nanging jenenganana angger wangi mumbul ngawun-ngawun. Angger natrat dina angen-angen para muridna sareng para mustamina. Dugi ka ayeuna unggal taun, teu weléh diayakeun  acara pikeun miéling kajumhuranana. Sok disarebatna téh acara haol. Maksadna pikeun miéling wafatna Kiai Haji Mama Satibi. Saur pun guru mah sanés maksad badé ngultuskeun salasahiji tokoh, nanging maksadna pikeun ngaronjatkeun katakwaan di antawisna ku jalan wirid sareng dikir anu ngalantarankeun urang takorrub ka Alloh SWT.

Hadirin anu dipihormat, kagiatan haol biasana lumangsung dina unggal sasih jumadil ahir leresan minggon kadua. Lamina antawis saminggu, anu puncakna mah malem jumat. Kagiatan anu dilaksanakeun taya sanés wirid, solawatan, ngaos Qur’an sareng kagiatan-kagiatan sanés anu matak ngaraketkeun acining batin urang ka Alloh SWT.

Kancamitra anu ku sim kuring dipikareueus,

anu sararumping kana éta kagiatan teu kinten seueurna malih katingalna ti taun ka taun teu weléh nambihan. Aranjeunna sarumping ti suklakna ti siklukna, ti nu caketna ti nu tebihna, ti Cianjurna, ti luar kotana, samalah ti luar Jawa oge sarumping ngaleut ngeungkeuy ngabandaleut, ngembat-ngembat nyatang pinang, malah aya anu sumping indit sirib sapiri umpi, ngahaja nyéngsarkeun waktos tina kagiatan maneuh sadidinten kanggo ngaluuhan haol.

Hadirin, rupina ku sok seueurna jalmi anu sumping kana éta kagiatan haol, lembur Gentur janten ngempur, hurung nangtung siang leumpang. Kagiatan perékonomian masarakat nambihan. Anu awit mung ukur tatanén, kiwari nambihan janten dadagangan. Icalan naon baé payu saur pun paman téa mah, saurna deui tara kantos misleuk mulang modal, teu weléh ngaringkid bati.

Leres hadirin, aya anu ampir kahihilapkeun. Aya téknologi tradisional anu mashur ti Gentur nya éta lampu Gentur. Didamelna tina kaca sareng kuningan, carana dipatri dihias, diéndah-éndah janten barang guna sakaligus barang seni. Kapungkurna mah sok nganggo minyak tanah dianggo nyaangan para santri anu nuju ngaraos, nanging ku ayana listrik kiwari, cekap dianggo kap nutupan bohlam listrik. Ieu lampu nu awitna mah torojog ti lembur, kiwari tos manjing ngagantung, ngagamblék, naraplok di bumi-bumi agréng urang dayeuh, di kantor-kantor pausahaan sareng pamaréntahan, dalah di mancanagara, sapertos Amérika, Tunisia, Jepang ogé Jérman, diékspor ku para distributorna. Tah lampu Gentur éta gé diical ku parapadagang anu balantik nalika aya haol.

Hadirin anu mulya, sanés seja agul, seueur kénéh rupina pintonkeuneun perkawis wewengkon sim kuring. Nanging kalintang moal nyekapan upami panjang lebar dibéjérbéaskeun.

Ku sakitu, bilih catur tanpa bukur, ku sim kuring badé dicekapkeun, teundeun di handeuleum sieum, paranti nyokot ninggalkeun, bobo sapanon carang sapakan neda agung cukup lumur.

Saninten buah saninten, saninten di parapatan, hapunten abdi hapunten,

samudaya kalepatan. Ngagelik sorana suling, ngutiplak sorana kendang, pami emut ka sim kuring, diantos di Warungkondang.

Billahitaufik walhidayah, wassalamu’alaikum Wr.Wb.