Bagéa, anaking, kanca-mitra, dulur-baraya. Sumangga sindang di blog simkuring, pamugi aya mangpaatna...!

Senin, 26 November 2018

Novel Sunda

ku Imas Rohilah

Wangenan

Novel nyaéta karangan prosa fiksi (lancaran hayalan), pangaruh sampeuran ti Éropah, gelar dina wangun tinulis, ukuranana rélatif panjang, eusina nyaritakeun hal-hal anu ilahar kajadian dina kahirupan sapopoé. Novel Sunda munggaran, Baruang ka nu Ngarora medal taun 1914, karangan Daéng Kanduruan Ardiwinata. Novel Indonesia munggaran, Azab dan Sengsara medal taun 1920 karangan Merari Siregar. Genep taun leuwih ti heula novel Sunda tinimbang novel Indonesia


Ciri-ciri Novel

a.      Lancaran (prosa)

Novel ditulis dina wangun lancaran, lain wangun ugeran (puisi), ku kituna cara nulisna diparagraf-paragraf diwuwuhan ku dialog/guneman saluyu jeung kaperluan. Lain dipada-pada jiga dina sajak.

b.      Fiksi

Novel mangrupa karangan fiksi, hartina naon-naon anu dicaritakeun dina novel mangrupa hasil imajinasi pangarangna, lain fakta atawa lain kanyataan, sok sanajan kitu, sababaraha novel ditulis dumasar kana sajarah.

c.      Karya sastra sampeuran ti Éropah

Novel lain karya sampakan, tapi karya sampeuran, pangaruh tina karya sastra di Éropah. Nalika Éropah ngajajah urang, nu dibawa lain pangaruh mangrupa banda alam fisik wungkul, tapi ogé kakayaan alam pikiran kaasup karya sastra.

d.    Gelar sacara tinulis

Novel gelar mimiti sacara tinulis, diketik atawa dicitak, samalah kiwari geus ceuyah novel-novel dina wujud digital.

e.     Galurna rélatif ruwed

Galur dina novel rélatif ruwed, palakuna bisa ngalaman rupa-rupa kajadian, boh kajadian anu tumiba/dilakonan ku fisikna boh kajadian anu tumiba/dilakonan ku pikiran jeung rarasaanana.

f.      Ukuranana rélatif panjang

Ukuran novel jauh leuwih panjang manan carita pondok (cerpen). Dina kabeungharan sastra, aya anu disebut novelét jeung roman. Dina sastra Sunda teu dipisah-pisah antara novel, novelét, jeung roman, kabéhanana sarua, éta-éta kénéh.

g.     Palakuna rélatif loba

Ku lantaran panjang téa, palaku dina novel rélatif loba, saluyu jeung kajadian-kajadian anu lumangsung dina novel. 

h.     Nyaritakeun hal-hal anu ilahar dina kahirupan sapopoé

Anu dicaritakeun dina novel éstuning kajadian-kajadian sapopoé anu ilahar kaalaman ku manusa. Dina sababaraha novel aya dicaritakeun sasatoan atawa mahluk-mahluk lian ti manusa, tapi angger dina enas-enasna mah éta téh mangrupa répréséntasi pangalaman manusa.

i.       Ngaran pangarang natrat kanyahoan

Ngaran pangarang novel natrat kanyahoan, dituliskeun dina buku novelna, ieu saluyu jeung tradisi tulis/citak dina alam kahirupan modéren, saluyu ogé jeung kamekaran jiwa manusa anu rasa ‘memiliki’-na mingkin dieu mingkin gedé.  




Bédana Novel jeung Dongéng

Bédana novel jeung Dongéng bisa dititénan dina tabél ieu:


No
Pangbéda
Novel
Dongéng
1
Gelar
Gelar sacara tinulis/citak
Gelar sacara lisan
2
Ukuran
Ukuran rélatif panjang
Ukuran aya nu panjang aya nu pondok
3
Pangaruh
Karya sastra sampeuran ti Éropah
Karya sastra sampakan (pituin kamonésan urang Sunda)
4
Eusi
Nyaritakeun hal-hgal anu ilahar/réalistis
Nyaritakeun hal-hal pamohalan
5
Pangarang
Ngaran pangarang natrat kanyahoan/dituliskeun
Ngaran pangarang nyamuni/anonim


 Sasaruanana Novel jeung Dongéng

 Ditilik tina wangunna, boh novel boh dongéng sarua pada-pada karya sastra wangun lancaran.

 Bédana Novel jeung Carita Pondok

 Bédana novel jeung carita pondok bisa dititénan dina tabél ieu:


No
Pangbéda
Novel
Carita Pondok
1
Galur
Galurna rélatif ruwed/kompléks
Galurna rélatif basajan/sederhana
2
Palaku
Jumlah palaku rélatif loba
Jumlah palaku rélatif saeutik
3
Ukuran
Ukuran rélatif panjang
Ukuran rélatif pondok


Sasaruaan Novel jeung Carita Pondok

Sasaruaan novel jeung carita pondok bisa dititénan dina tabél ieu:


No
Tilikan
Sasaruaan
1
Gelar
Gelar dina wangu tinulis/dicitak
2
Pangaruh
Karya sampeuran pangaruh ti Éropah
3
Wangun
Karangan lancaran hayalan (prosa fiksi)
4
Eusi
Nyaritakeun hal-hal/kajadian anu ilahar sapopoé
5
Pangarang
Dituliskeun/natrat kanyahoan ngaran pangarangna


  Unsur Intrinsik Novel

Béda jeung unsur ékstrinsik, unsur intrinsik mah bakal bisa kanyahoan/kaungkab lamun novel geus dibaca. Upama novel can dibaca sama sakali, unsur intrinsik novel moal kanyahoan. Unsur intrinsik novel aya dalapan (aya sababaraha ahli anu nyebutkeun tujuh, gumantung  tiori mana anu dijadikeun rujukan)

Téma nyaéta inti carita, poko eusi carita. Contona téma novel Béntang Pasantrén karya Usep Romli HM, témana cinta, silih asih dua rumaja di lingkungan pasantrén anu kasengker ku norma-norma agama.

Amanat nyaéta papatah nu ngarang ka nu maca. Aya kudu jeung aya ulah.  Aya nu nembrakaya nu nyamuni. Conto,  amanat novel Béntang Pasantrén karya Usép Romli HM katitén dina cutatan ieu: “Tina bungkusan kitab, goréhél surat ti Bapa. Eusina teu pati béda jeung nu dilisankeun ku Emang: Méré dorongan sumanget sangkan tinekanan maksud, jeung meupeujeuhan, dina nyukcruk élmu ulah satengah-satengah. Sing korédas nepi ka jucungna. (kaca 54)

Palaku téh anu ngalalakon dina novel, umumna manusa. Dina sababaraha novel palakuna sasatoan atawa mahluk lian ti jalma. Najan kitu, éta palaku dina novel téh tetep dikeunaan sipat manusa sina mijalma jiga manusa. Contona, Palaku novel Béntang Pasantrén karya Usép Romli HM. Palaku utamana Aép (santri lalaki, lulusan SMP, pinter, incu ajengan, boga cita-cita  hayang jadi ajengan nuluykeun pasantrén akina). Palaku tambahanana Imas Patonah (anak ajengan di pasantrén tempat Aép nyuprih élmu. Geulis, kempot kénca-katuhu, pinter qiro’at, lulusan pasantrén kawentar); Padil (santri lalaki batur sakobong Aép, beuki udud, resep banyol, satia ka sobat); Mama Ajengan/Kyai (Ajengan pamingpin pasantrén tempat Aép nyuprih élmu, babaturan akina Aép); Nyai (istri Mama Ajengan, indung Imas, awakna bayuhyuh); Bi Mu’ah (réncang/pembantu Nyai, purah maturan Imas, purah diutah-étah. Resep banyol), jeung réa-réa deui.

Latar nyaéta waktu jeung tempat lumangsungna kajadian dina novel. Conto latar novel    Béntang Pasantrén karya Usep Romli HM: Di Pasar, poé Jumaah, saperti dina cutatan: “Leumpang ngadak-ngadak teu purun. Asup ka pasar, beuki teu purun pisan. Geus aya di elos tukang kitab komo (Kaca 10).” “Kaluar ti pasar, asa beuki ngalongkéwang. Rék  mulang ka pondok asa wegah. Rék naon gawé sabot ngadagoan panggero salat Juma’ah?  (Kaca 12)”.

Galur nyaéta alur, runtuyan lalakon/carita ti awal tepi ka ahir, sabab-akibat kajadian dina carita, sacara basajan bisa disebut jalan carita. Sacara basajan, aya 3 rupa galur: galur mérélé/maju, galur mobok tengah, galur mundur. Conto, galur novel Béntang Pasantrén karya Usép Romli HM nyaéta galur mobok tengah. Dicaritakeun kajadian ti tengah-tengah carita, mundur deui kana lalakon ka tukang nu geus kaliwat, terus maju tepi kana pungkasan carita. 

Titik caturan sok disebut puseur Panitén, sudut pandang, point of view nyaéta cara narator nyaritakeun lalakon, cara narator nempatkeun dirina dina carita. Aya titik caturan jalma kahiji tunggal jeung aya titik caturan jalma katilu tunggal. Conto titi caturan novel Béntang Pasantrén karya Usép Romli HM nyaéta jalma kahiji tunggal. Palaku utama jadi narator anu nyaritakeun sakabéh kajadian tina jihat/pandangan dirina pribadi. Narator nga-kuring-keun.

Gaya nyaéta cara pangarang dina ngadadarkeun lalakon, ciri has bédana pangarang nu hiji jeung pangarang lianna. Gaya bisa ditingali tina panjang pondokna kalimah anu digunakeun; direumbeuy ku basa deungeun atawa henteu; ngagunakeun gaya basa/rinéka basa/majas atawa henteu; gaya basa naon baé anu dipaké dina karanganana; loba dialog atawa henteu; kalimah-kalimahna murwakanti atawa henteu; ngagunakeun babasan/paribasa atawa henteu; jrrd. Conto, gaya anu kapanggih dina novel Béntang Pasantrén karya Usep Romli HM nyaéta Usép dina novelna loba ngagunakeun dialog, loba direumbeuy ku istilah-istilah tina basa Arab, sering ngagunakeun gaya basa répétisi, tur kalimah-kalimahna murwakanti. Katitén dina cutatan ieu: Hayang peuting terus panjang. Hayang saré tibra senang. Hayang subuh entong datang (Kaca 48).” 

Suasana téh kaayan anu kagambar dina carita saperti sedih, gumbira, hariwang, ketir, guligah, jsb. Conto suasana anu kagambar dina novel Béntang Pasantrén karya Usép Romli HM nyaéta suasana kuciwa, saperti katitén dina cutatan ieu: “Borélak di mumunggang. Tuh geuning datang! Dada ngoléab bungah. Panon teu ngiceup-ngiceup, dipencrongkeun ka lebah dinya. ‘Bedus! Bebenjit rék ngarit éta mah geuning!’ keuheul lain di kieuna, barang awas yén nu daratang téh barudak urang lembur (Kaca 7).”


Novel Sunda jeung Pangarangna

Ratusan novel sunda geus medal. Di handap mah ukur sababaraha contona katut poto pangarangna. Sageuy teu wawuh.





















































94 komentar:

  1. Nazwa Bariqoh Saniyah 9.1
    Hatur nuhun ibu^^

    BalasHapus
  2. Syaima yulianti 9.1
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  3. Hatur nuhun bu
    Syayidatul Zulfa, IX-2

    BalasHapus
  4. Muhamad Saepul Hasril IX-4
    Hatur Nuhun pisan Ibu

    BalasHapus
  5. Adam kls IX-8
    Hatur nhn pisan ibu...

    BalasHapus
  6. Siti patimah rukiah IX-5
    Hatur nuhun, ibu

    BalasHapus
  7. Ulfah Hasanah IX-3
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus
  8. Risti siti utami IX.3
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  9. hatur nuhun ibu
    Elsa Agustia 9.3

    BalasHapus
  10. Mutiah Mutiara 9.2
    hatur nuhun ibu😙

    BalasHapus
  11. ABDUL ROJAKHILAH IX.9
    HATUR NUHUN IBU

    BalasHapus
  12. Ega Hermawan IX.9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  13. Risman hakim IX.9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  14. Komentar ini telah dihapus oleh pengarang.

    BalasHapus
  15. Komentar ini telah dihapus oleh pengarang.

    BalasHapus
  16. Moch fikri abdul azis IX-8
    HATUR NUHUN IBU

    BalasHapus
  17. Fuzi sri awaliah IX-3
    HATUR NUHUN IBU

    BalasHapus
  18. Angga aditya ramadani IX 9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  19. Angga aditya ramadani IX 9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  20. Angga aditya ramadani IX 9
    hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  21. Angga aditya ramadani IX 9
    hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  22. Angga aditya ramadani IX 9
    hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  23. Najwa Arisani Fauziah kelas IX.5
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  24. Najwa Arisani Fauziah kelas IX.5
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  25. M Padjhar ramdhani IX-9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  26. M Padjhar ramdhani IX-9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  27. M Padjhar ramdhani IX-9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  28. Devina virgiani agustina 9.5
    Hatur nuhun, bu

    BalasHapus
  29. Khoerunisa Amirul kelas IX.5
    Hatur nuhun,ibu.

    BalasHapus
  30. Ananda Chairunissa 9.8
    Hatur nuhun ibu..

    BalasHapus
  31. Muhamad Sidik Muldani 9.7
    Hatur nuhun,ibu.

    BalasHapus
  32. Eny Nuraeni 9.1
    Hatur nuhun,Ibu.

    BalasHapus
  33. Dini Oktavia kelas IX.1
    Hatur nuhun,ibu.

    BalasHapus
  34. M.Azi nurfaizal IX-8
    Hatur nuhun bu..

    BalasHapus
  35. Muhammad setyady IX-5
    HATUR NUHUN PISAN BU :-)

    BalasHapus
  36. Sadam 9.2
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  37. SOPI 9.1
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  38. Ismatulloh mahdi 9.8
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  39. Andini Aulia Rahmi-95
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  40. Nisa Rahmadini 9.5
    Hatur nhun ibu

    BalasHapus
  41. Selvi hana oktaviana 9.5
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  42. Adelia Windi Utami 95
    Hatur nuhun bu

    BalasHapus
  43. Siti rohimah 95
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  44. Siti Ratna Ningsih IX-3
    hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  45. Nisa Ayudia Rahma IX-1
    Hatur nuhun ibu :)

    BalasHapus
  46. M rifqi hidayat kelas IX-6
    Hatur nuhun bu pangajar na.

    BalasHapus
  47. Yoga Pratama Suhendro. IX-2
    Hatur Nuhun Bu.

    BalasHapus
  48. Amelia Rupa Amanah IX-4
    Hatur nuhun,ibu

    BalasHapus
  49. Yeni Suryani IX.8
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  50. Yeni Suryani IX.8
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  51. Siti julfa 9.5
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  52. Fathia zahra fitriani
    9.3
    Hatur nuhun ibu:)

    BalasHapus
  53. Neng Dewi Yundarisma IX-1
    Hatur nuhun, ibu.

    BalasHapus
  54. M.Virgie A.M. 9.1
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  55. Devia rinzani kelas 9.1
    Hatur nuhun,ibuu

    BalasHapus
  56. Dina Putri Iriani 9.1
    Hatur nuhun Ibu

    BalasHapus
  57. RAHMA SARITA DEWI 9.8
    Hatur nuhun bu

    BalasHapus
  58. Wanda Hamidah 9.9
    Hatur nuhun ibu...

    BalasHapus
  59. Muhamad lutfhi IX-9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  60. Rian Afriansyah
    Kelas IX.9
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus
  61. Rian Afriansyah
    Kelas IX.9
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus
  62. Desti Damayanti Kelas 9.7 Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  63. Bilqis R. A IX-1
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  64. Lu'lu'il maknunah IX.I
    Hatur nuhun,Ibu

    BalasHapus
  65. MUHAMAD FIKRI IX.5
    HATUR NUHUN IBU😊

    BalasHapus
  66. RAFFI ARIA PERMANA 9-5
    Hatur nuhun bu

    BalasHapus
  67. Ami amami anugrah 95
    Hatur nuhun ibu:)

    BalasHapus
  68. Sandi muhamd saputra 9-5
    Hatur nuhun bu

    BalasHapus
  69. Ama Fatimah 9.8
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  70. Rini Aprilyani kls IX.8
    Hatur nuhun ibu,

    BalasHapus
  71. Dimas saputra kls lX.6
    Hatur nuhun ibu mugi janten manfaat kangge abdi

    BalasHapus
  72. Neng Ismi S Z
    Kls IX.9
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  73. Rini Aprilyani kls IX.8
    Hatur nuhun ibu,

    BalasHapus
  74. Muhamad Ramzi kelas IX.9
    Hatur Nuhun Ibu.

    BalasHapus
  75. Asep nurdin ardiansyah
    Kelas 9.1
    Hatur nuhun , bu

    BalasHapus
  76. ALIFIYA SEFTIKA PUTRI 9-1
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  77. M.Irgi iskandar Kelas IX.6
    Hatur nuhun,Ibu.

    BalasHapus
  78. M.Irgi iskandar Kelas IX.6
    Hatur nuhun,Ibu.

    BalasHapus
  79. Nisa dewi agustiana kelas IX.5
    Hatur nuhun ibu

    BalasHapus
  80. Fikri moch yusup kelas IX.8
    Hatur nuhun ibu katampi sadayana
    Ibu

    BalasHapus
  81. M.faiz a.g Kelas IX.9
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus
  82. M.faiz a.g Kelas IX.9
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus
  83. M.faiz a.g Kelas IX.9
    Hatur nuhun, Ibu.

    BalasHapus